The Sacred and Grace-Bearing Holy Belt of the Most Holy Mother Theotokos from the Holy and Great Monastery of Vatopedi

Κατά την ιερά παράδοση και ιστορία της Εκκλησίας μας, η Υπεραγία Θεοτόκος, τρεις ημέρες μετά την κοίμησή της, ανέστη και ανελήφθη εν σώματι στους ουρανούς. Ο Απόστολος Θωμάς ήταν ο μόνος από τους Αποστόλους που είδε τη θαυμαστή Μετάσταση της Θεοτόκου. Παρακάλεσε την Παναγία να του δώσει για ευλογία τη Ζώνη της. Και εκείνη, καθώς ανέβαινε στους ουρανούς, του έριξε το Ιερὸ κειμήλιο. Ετσι, η Τιμία Ζώνη αποτελεί τεκμήριο για την Εκκλησία μας, της αναστάσεως και αναλήψεως της Θεοτόκου, με μια λέξη, της μεταστάσεώς της.

Τη διαφύλαξη της Αγίας Ζώνης ανέλαβαν δύο φτωχές και ευσεβείς γυναίκες στα Ιεροσόλυμα, οι οποίες φρόντιζαν την Θεοτόκο. Παρέλαβαν με ευλάβεια το ιερό κειμήλιο και από τότε το έργο της διαφύλαξής του συνέχιζε από γενιά σε γενιά μία ευλαβής παρθένος καταγόμενη από την οικογένεια αυτή. Η Αυτοκράτειρα Ζωή, σύζυγος του Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού, από ευγνωμοσύνη κέντησε, την Ζώνη με χρυσή κλωστή, όπως σώζεται σήμερα.

Η ανακομιδή της Τιμίας Ζώνης και η μεταφορά της στην Κωνσταντινούπολη έγινε από τον αυτοκράτορα Αρκάδιο (395-408). Η υποδοχή του ιερού λειψάνου στη Βασιλεύουσα ήταν λαμπρότατη. Στη συνέχεια η Αγία Ζώνη τεμαχίστηκε και τεμάχιά της μεταφέρθηκαν σε διάφορους ναούς της Κωνσταντινούπολης. Μετά την άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204, κάποια τεμάχια αρπάχτηκαν από τους βάρβαρους και απολίτιστους κατακτητές και μεταφέρθηκαν στη Δύση. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453, είναι άγνωστο τι απέγινε το υπόλοιπο μέρος της Αγίας Ζώνης στη συνέχεια. Έτσι, το μοναδικό σωζόμενο τμήμα είναι αυτό που φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, καθώς με εξαιρετικά περιπετειώδη τρόπο έφτασε εκεί. Ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Στ’ Καντακουζηνός (1347-1355), ο οποίος έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη προς την Ιερά Μεγίστη Μονή του Βατοπαιδίου, όπως διαπιστώνεται από πολλές σχετικές μαρτυρίες, την δώρισε σε αυτή. Η Τιμία Ζώνη φυλάσσσεται σε ασημένια θήκη νεώτερης κατασκευής η οποία φέρει την παράσταση της Μονής. Στο κάτω δεξιό διάχωρο της παραστάσεως ο κατασκευαστής φιλοτέχνησε την μορφή του δωρητή Αυτοκράτορα Καντακουζηνού και επιγραφή η οποία αναφέρεται στη δωρεά του προς την Μονή.

Ένα άλλο τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης δωρήθηκε από τον Λάζαρο, Κνέζη των Σέρβων και μετέπειτα Μεγαλομάρτυρα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε φτιάξει ένα σταυρό που τον έπαιρνε στις εκστρατείες, για να προστατεύει τον ίδιο και το στράτευμά του. Στη μέση είχε τεμάχιο Τιμίου Ξύλου, ενώ υπήρχαν και θήκες με άγια λείψανα και τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης. Σε μια εκστρατεία κατά των Βουλγάρων, ο Αυτοκράτορας Ισαάκιος Β΄ Άγγελος ηττήθηκε από τον Ηγεμόνα Ασάν και οι Βούλγαροι άρπαξαν τον βασιλικό σταυρό. Από εκεί μετά από νικηφόρα εκστρατεία πέρασε στους Σέρβους, όπου ο Λάζαρος δώρισε το Σταυρό και το τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης.

Πλήθος πιστών συνέρρεαν και συρρέουν για να την προσκυνήσουν με ευλάβεια, ζητώντας από την Παναγία να μεσιτεύσει με τις πρεσβείες της στον Κύριο. Πλήθος θαυμάτων επιτέλεσε και επιτελεί η Τιμία Ζώνη. Άνθρωποι δυστυχισμένοι και πονεμένοι βρίσκουν λύτρωση με τη ιερή δύναμη του αγίου λειψάνου. Για το λόγο αυτό υμνήθηκε από φημισμένους ανθρώπους της εποχής. Με τη χάρη της Παναγίας καθαγιάζει τους πιστούς που προσέρχονται ευλαβικά, τους ανυψώνει από τη φθορά και τους απαλλάσσει από ασθένειες και θλίψεις. Βοηθά ειδικά τις γυναίκες να αποκτήσουν παιδί. Αν ζητήσουν με ευλάβεια τη βοήθεια της Παναγίας, τους δίδεται τεμάχιο κορδέλας που έχει ευλογηθεί στην λειψανοθήκη της Αγίας Ζώνης.

Ο επίσημος εορτασμός καθιερώθηκε την 31ην Αυγούστου επί Μανουήλ Α’ Κομνηνού (1143-1180).